Για τους αγανακτισμένους της Κέρκυρας και γενικότερα

«Αγανακτισμένοι πολίτες», ένας χαρακτηρισμός που προκαλεί αλγεινή εντύπωση σε κάθε άνθρωπο που δεν άρχισε να σκέφτεται την τελευταία βδομάδα... Να, όμως, που αυτός αποκτά αγωνιστικό νόημα, από κωδική ονομασία της αντίδρασης, και ντύνει πλέον όσους έπαψαν πια να ελπίζουν στις ευγενείς διαθέσεις του ΠΑΣΟΚ, αλλά και όσους θυσιάζονται για το κοινό καλό. Εδώ θα επιχειρήσουμε μια πιο ρεαλιστική ανάλυση των όσων συμβαίνουν στην πλατεία που ζούμε, αυτήν της Κέρκυρας. Μακριά από γλειψίματα και κολακευτικές επικρίσεις θα ρίξουμε το σχόλιό μας εστιάζοντας στ' αρνητικά, μιας και τα θετικά δεν έχουν φανεί ακόμα, τουλάχιστον όχι σ' αυτούς που δεν τα 'δειχναν ούτως ή άλλως. Τα βασικά χαρακτηριστικά της κίνησης αυτής είναι α') η εμμονή στις ειρηνικές εκδηλώσεις β') η έχθρα προς όλα τα κόμματα και πολλάκις και τα συνδικάτα γ') ο διατυμπανισμός του αμεσοδημοκρατικού χαρακτήρα της. Ας δούμε τη δυναμική που ορίζουν και το καθήκον της αριστεράς ως εκ τούτου. Να τονιστεί εδώ πως δε μιλάμε για νομοτέλεια (ελπίζουμε δηλαδή...), αλλά για υπαρκτές τάσεις, οι οποίες στο βαθμό που δεν βρίσκουν εμπόδια ορίζουν και τη δυναμική της κίνησης.

Περί του ειρηνικού χαρακτήρα των κινητοποιήσεων.
Αυτή η φράση, μακριά απ' το ν' αναλύει με όρους τακτικής ή ταξικής ηθικής και εγγύτερα σε μια παιδική ηθική δικαιολόγηση, καταλήγει να ταυτίσει την καθημερινή ή και την ωμή βία του κράτους με την λαϊκή βία, με όποιον τρόπο κι αν αυτή εκδηλώνεται. Το δίκιο χάνεται με τη χρήση βίας και μαζί η επιβεβλημένη για έναν προλετάριο ταξική «προκατάληψη». Αναλυτικότερα: 1) αν ένας εργάτης καταργεί σ' έναν βαθμό την μεροληψία του υπέρ της της τάξης του τότε αφενός διασπάται απ' αυτήν και αφετέρου περιορίζει τα μέσα διεκδίκησης, και αυτά σ' αυτόν ακριβώς το βαθμό 2) αν ένας εργάτης καταργεί σ' έναν βαθμό την μεροληψία του ενάντια στην αστική τάξη τότε αφενός αποκτά αυταπάτες και αφετέρου πάλι περιορίζει τα μέσα διεκδίκησης, και αυτά σ' αυτόν ακριβώς το βαθμό.

Αλλά γιατί τώρα ειδικά ειρηνικές δράσεις; Μήπως πρώτα οι εκατοντάδες χιλιάδες απεργών και διαδηλωτών είχανε σκιστεί στα μπάχαλα; Ή μήπως, μαζί με την επίρριψη ευθυνών στις κινητοποιήσεις τις ίδιες για την καταστολή τους, επιτυγχάνουμε και έναν διαχωρισμό των τότε κινητοποιήσεων με των τώρα; Εμείς πιστεύουμε το δεύτερο. Η έντονη έμφαση σ' ένα χαρακτηριστικό που δεν ήταν γνώρισμα των προηγουμένων κινητοποιήσεων επιτυγχάνει τον σχηματισμό μιας καινοτομίας, ορίζει μια ολωσδιόλου νέα δράση, με άλλα λόγια χαράσσει μια οριοθετική γραμμή μεταξύ του παρωχημένου και του καινούριου. Παράλληλα, το ότι στις προηγούμενες κινητοποιήσεις είχε προσαφθεί η βία ως ίδιον αυτών, η απόσβεση κάθε συγγένειας και συγκοινωνίας μεταξύ παλιάς και νέας κινητοποίησης επιταχύνεται σημαντικά και συνάμα, επικυρώνοντας την καθεστωτική αυτή γνωμάτευση, νομιμοποιεί την καταστολή στις προγενέστερης μορφής κινητοποιήσεις ως θεμιτή απάντηση σε κάτι αδικαιολόγητα βίαιο. Ουσιαστικά, δηλαδή, μιλάμε για έναν τρόπο μετακίνησης των πολιτικών δράσεων απ' την τότε μορφή κινητοποιήσεων στην τωρινή (ή καλύτερα απ' τις κινητοποιήσεις στα πανηγύρια), μιλάμε για μια αντλία που αδειάζει τον λαό απ' τις κινητοποιήσεις και μια σκούπα που εξαλείφει τα εναπομείναντα ίχνη τους.

Αλλά ας δούμε και το πως νοηματοδωτείται και η λέξη «ειρηνικός». Μια πολύ κακώς εννοούμενη άποψη περί ειρήνης θεωρεί βία κάθε διατάραξη της τάξης, ως έχει αυτή οριστεί στον υπάρχοντα κοινωνικό ιστό, κάθε μέσο που προσπαθεί, όχι εξαντλούμενο στην πειθώ, στη μούτζα ή στην λύπηση, να αντιπαρατεθεί με το καθεστώς. Η λογική της συγκεκριμένης άποψης περί μη βίας εγκλωβίζει κάθε διεκδίκηση στα στενά περιθώρια των ευνουχισμένων εκτονωτικών μηχανισμών του συστήματος. Αναλυτικότερα, απομακρύνει τον κόσμο από μια λογική που ξεφεύγει απ' τη συστημική και η οποία οδηγεί δυναμικά σε ριζοσπαστικότερες στάσεις και τοποθετήσεις. Επιπλέον, πρακτικά μιλώντας, αν δούμε το τι βλέψεις για δράσεις τίθενται, συμπεραίνουμε πως καταργεί και κάθε λογική πίεσης προς το καθεστώς, άρα και κάθε ενδεχόμενο επιτυχούς μελλοντικής διεκδίκησης.

Περί των κομμάτων
Στα ίδια αποτελέσματα καταλήγει και όλο αυτό το αμόκ με τα κόμματα. Κατ' εμάς ξεκινάει από ένα κόμπλεξ κατωτερότητας, ψυχασθένεια που ταυτίζει τη σημασία κάθε δράσης και κάθε επιλογής ώστε να απαλυνθεί ο ψόγος στις ηλίθιες ή λάθος επιλογές. Η ένοχη συνείδηση δεν πετάει στα αζήτητα την εμπειρία και την άποψη της αριστεράς βάσει της καταγωγής τους απλά, αλλά πολλάκις βάσει της ίδιας της φύσης τους. Ενοχλούνται οι «πλαταιείς» με στάσεις και απόψεις που ήταν πάντα επίκαιρες, ενοχλούνται απ' τις επιλογές που αν φανούν τώρα σπουδαίες τότε θα υπογραμμίσουν το ξετσίπωτο παρελθόν τους. Καταδικάζουν κάθε συλλογική διεκδίκηση που ξεφεύγει απ' την πλατεία, προκειμένου να διατηρηθεί η ορθότητα των επιλογών δουλοπρέπειας, η ορθότητα των επιλογών τους. Όπως και πριν, λοιπόν, βλέπουμε πως δεν κινηματοποιούνται άνθρωποι του καναπέ, αλλά καναπεδοποιείται το κίνημα και δει σε πλήρη διαχωρισμό με τις προηγούμενες εκφάνσεις του.

«Όλοι στο Γουδί», μια φράση που εξισώνει τα πάντα, που καταδικάζει μια άποψη τουλάχιστον για την προέλευσή της, που σβήνει κάθε εμπειρία λαϊκών αγώνων για να δημιουργήσει νέες και δει σε καθεστώς 1) ημιμάθειας, 2) τύφλωσης και 3) προκατειλημμένης ακρισίας. Τι γίνεται δηλαδή; Γίνεται ότι 1) με θεωρία την πρετεντερική προπαγάνδα, 2) άσχετοι με κάθε συλλογιστική συλλογικών διαπραγματεύσεων/όντας μεμονωμένα άτομα με οπτικό πεδίο περιορισμένο σε μια καρικατούρα του εαυτού τους και 3) εχθρικοί προς μια σπουδαία κι ευμεγέθη κλάση απόψεων προσπαθούν κάποιοι να αρχίσουν τώρα και ξεκάρφωτα την γραφή της ιστορίας. Δυναμική που αν αφεθεί ελεύθερη θα είναι μια προοπτική ήττας του λαϊκού κινήματος και εκφυλισμού του σε χαριτομενιά. Διότι είναι σαν να επιλέγεις να κόψεις τα χέρια σου και να βγάλεις τα μάτια σου πριν πας να παλέψεις. Το πιθανότερο είναι να γίνεις παλλακίδα του αντιπάλου σου, κι ας βαφτίσεις τον ακρωτηριασμό σου «τομή στην ιστορία των κινημάτων».

«Κλέφτες!». Σύνθημα, το οποίο εστιάζον στην εντιμότητα και όχι το πολιτικό ποιόν του κάθε πολιτικού, απομακρύνει τη συλλογιστική απ' το χώρο της πολιτικής στο πεδίο του savoir vivre. Σύνθημα που, συνεπώς, θωρακίζει την πολιτική αμβλύνοια αφενός και αφετέρου συζευγμένο με τη γενίκευσή του σε όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς εντείνει τον δογματικό παραλογισμό. Σε μια ευνομούμενη χώρα άνθρωποι που λένε πως το ΚΚΕ(μ-λ) ή το ΝΑΡ ή το κόμμα κυνηγών έφαγαν λεφτά εξίσου με το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ θα βρίσκονταν σε κάνα κελί με πάνινους τοίχους, ενώ εδώ κάνουν γενικές συνελεύσεις. Υιοθετώντας τέτοιες κοτσάνες, λέγοντας πχ ότι η Θάλεια έφαγε το ίδιο με τον Τσοχατζόπουλο ή είσαι παράφρονας ή ένα κομμάτι του εγκεφάλου σου έχεις επιλέξει να μείνει ανενεργό. Συμπερασματικά μιλώντας, μια τέτοια μαζική παράκρουση, ένα τέτοιο δόγμα που για να ενστερνιστεί απαιτεί λοβοτομή, όλα αυτά καταστρέφουν τη δυνατότητα για ορθολογική ανάλυση των συνθηκών ζωής σου και των τρόπων διεκδίκησης, σε κάνουν ένα παρορμητικό ζώον που άγεται και φέρεται από τις εκλάμψεις τις στιγμής και τον κάθε δημαγωγό. Κοντολογίς, το «σκάλωμα» αυτό δεν είναι μια απλή ή άσχετη αντίφαση, όπως αυτές που κουβαλάει κάθε άνθρωπος, είναι μια τροχοπέδη στην απαιτούμενη πολιτική συλλογιστική αυτών των καιρών.

Δεχόμενοι μαζικά καταστάσεις επιθετικής ομοιογένειας και φίμωσης αριστερού λόγου στρώνουμε τουλάχιστον τον δρόμο για να ισοπεδωθούν κι άλλο τα δημοκρατικά δικαιώματα. Δε χρειάζεται τανξ ένα φασιστικό κράτος, όπως δε χρειάζεται και η Ρωσία του Πούτιν, αυτό που θέλει είναι μια αρχική νομιμοποίηση και την μετέπειτα αποδοχή. Μην απαντώντας αυτή τη βλακεία ή φιλώντας τα πασουμάκια του κάθε αγουροξυπνημένου, επιτρέπουμε την ανάπτυξη της επίθεσης του καθεστώτος στις οργανωμένες προοδευτικές δυνάμεις, στις ριζοσπαστικές συλλογικότητες και τις επαναστατικές απόψεις, μιας και επιβεβαιώνουμε τον λόγο του ως λαϊκή αποδοχή (ή και επιθυμία) και του στρώνουμε ροδοπέταλα εξομαλύνοντας κάθε λακκούβα που θα παρακώλυε την πορεία του. Αναλυτικότερα, εμπόδιο σ' αυτή τη λαίλαπα είναι η πίστη του λαού στο δικαίωμα λόγου όλων και δει αυτών που έχουν ταχθεί στο πλευρό του, όμως τώρα πλέον αρχίζουμε εμείς ειδικά να χάνουμε αυτό το δικαίωμα (και μη φανεί παράξενο που αυτό δεν ισχύει για τους ακροδεξιούς ή συντηρητικούς σχηματισμούς...) και θα 'ναι έγκλημα και προς τον εαυτό μας και προς το εργατικό κίνημα το να μην το υπερασπιστούμε ή και ακόμα να γλύψουμε την γρανίτα που περιβάλλει την άρνησή του. Όταν ο αγανακτισμένος θα γυρίσει πλευρό και θα ξανακοιμηθεί ή όταν επιχειρηθεί κάτι σοβαρότερο απ' τα κατσαρολικά στο Δημαρχείο (ή και ανεξαρτήτου αφορμής) τότε το κράτος θα (ξανα)δείξει τα δόντια του, θα αμυνθεί με τρομονόμους και θα επιτεθεί με περιστολές ελευθεριών και παρακρατική βία σε αριστερές συλλογικότητες και δε θα υπάρχει κανείς να διαμαρτυρηθεί, κανείς να σε υπερασπίσει, γιατί όπως έστρωσες έτσι και θα κοιμηθείς. Σε τελική ανάλυση όποια αριστερή τοποθέτηση έχει προαπαιτούμενα τα στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα, άρα το να μην παίρνεις θέση επί του ζητήματος ή να το χειρίζεσαι με τρίπλες (του τύπου «είμαι ανένταχτος και όχι κομματικός» ή με διάφορους λαϊκισμούς και σοφιστείες) όχι μόνο δε θα σε «ταΐσει», αλλά επί της ουσίας υπογράφεις την ηχηρή σφαλιάρα που μέλλει να έρθει.

Αμεσοδημοκρατία;
Επωάζεται το αυγό του φασισμού, επιπλέον, αφήνοντας ελεύθερες και αναπάντητες στάσεις και απόψεις που στ' όνομα της αχρωμίας επιτίθενται στην πολυχρωμία. Ο πλουραλισμός και όχι η ομοιογένεια κάνουν το κίνημα. Η οργή και όχι η υστερία πάνε μπρος τα πράγματα. Κάθε φωνή που στο παρελθόν αντιστάθηκε αρνούμενη της καθεστωτικές συμβάσεις, που αγωνίστηκε έξω από τα στενά πλαίσια του «αρμόζειν» καταδικάζεται ασυζητητί γι' αυτήν ή έστω μαζί μ' αυτήν ακριβώς την στάση της. Αντίστοιχα θέσεις υιοθετούνται χωρίς σκέψη και ανάλυση, αρκεί ν' ακούγονται καλές στ' αυτιά εκ πρώτης όψεως. Αν παρεκκλίνεις λίγο, αν είσαι μια μειοψηφία με άποψη οφείλεις να σκύψεις στην βοή της κωφής πλειοψηφίας, να σβίσεις άμεσα τη διαφορετικότητά σου στ' όνομα του σεβασμού μιας οχλαγωγίας που θεωρεί σπατάλη χρόνου τη σκέψη και το διάλογο. Δε μιλάμε, δηλαδή, για αμεσοδημοκρατία, αλλά για συντονισμένο όχλο, για πνίξιμο κάθε δημοκρατικής κατάκτησης στις κινηματικές διαδικασίες στ' όνομα της αμεσοδημοκρατίας! Μια μάζα που δεν σκέφτεται, που κλείνεται στον εαυτό της δαγκώνοντας όποιον της πει κάτι διαφορετικό απ' το επιτρεπτό, μια τέτοια ομάδα, που θυμίζει υπερβολικά τα ταμπούρλα της ΔΑΠ στο ΠΑΜΑΚ, μόνο απολυταρχικά μπορεί να φερθεί (και περισσότερο από όποιον άλλο μιας και έχει την αυταπάτη ότι λειτουργεί δημοκρατικά) και μπορεί ν' αποδεχθεί οποιαδήποτε αντιλαϊκά μέτρα, αρκεί αυτά να έχουν μια επίφαση λαϊκής έγκρισης. Με πιο απλά λόγια, επιτρέποντας τέτοιες καταστάσεις δημιουργούμε συνειδήσεις που μπορούν εύκολα να δεχθούν δημοκρατικά επιχειρήματα που να απαγορεύουν ολιγομελείς πορείες που πλήττουν την αγορά και το συμφέρον των πολλών, που να χλευάζουν με κλειστά αυτιά ως αδιάφορες τις λίγες αγωνιστικές φωνές σ' ένα καθεστώς αρνητικού συσχετισμού δυνάμεων, που να δέχονται περικοπές μισθών άλλων στρωμάτων μιας και φαντάζει γλυκιά ιδέα στην ευάλωτη σε λαϊκισμούς σκέψη μας.