"Χορεύοντας με το διάβολο: Διδάγματα από τον λιβυκό εμφύλιο πόλεμο" του Kali Akuno

Για μια γενιά που είδε λίγα γνήσια λαϊκά κινήματα να πετυχαίνουν το μετασχηματισμό της κοινωνίας τους και να προχωρούν σε διαδικασίες μιας από τα κάτω κοινωνικής επανάστασης, οι λαϊκές εξεγέρσεις στην Αφρική (Τυνησία, Αίγυπτος, Αλγερία, Μαρόκο και Λιβύη) και στη νοτιοδυτική Ασία (Υεμένη, Μπαχρέιν, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία και Συρία) είναι πολύ διδακτικές. Αυτό που έχουν κοινό αυτά τα κινήματα είναι ότι «η καταπίεση δημιουργεί αντίσταση» αν και αυτό μπορεί να κάνει και δεκαετίες να ωριμάσει ή να βρει την κατάλληλη στιγμή και ευκαιρία για να εκφραστεί. Όλες αυτές οι χώρες είχαν καταληφθεί και κυβερνηθεί για χρόνια ή δεκαετίες (το Μαρόκο για αιώνες) από νεοαποικιακές δυνάμεις που είχαν βρει αμέτρητους τρόπους συμβιβασμού με τον ιμπεριαλισμό ώστε να καταστέλλουν βίαια τις δημοκρατικές επιθυμίες των λαών τους για κοινωνική επανάσταση. Οι εξεγέρσεις του 2011 είναι πολύ περισσότερο από δίκαιες αντιδράσεις των λαών στην νεοαποικιακή αντίδραση και την ιμπεριαλιστική κυριαρχία.

Αν και κάθε μια απ΄ αυτές τις εξεγέρσεις θα πρέπει να αναλυθεί και να μελετηθεί ξεχωριστά και με λεπτομέρεια, η κατάσταση στη Λιβύη είναι για μένα η πιο σημαντική να κατανοηθεί από τις επαναστατικές δυνάμεις στον κόσμο. Υπάρχουν μερικά πολύ σημαντικά διδάγματα που πρέπει να κατανοηθούν από την τωρινή σύγκρουση, για τα σωστά και τα λάθη της επαναστατικής πάλης.
Το πιο βασικό είναι η στήριξη στις δυνάμεις του λαού στον αγώνα για αυτοδιάθεση, εθνική κυριαρχία και δημοκρατικά δικαιώματα. Η ιστορία διδάσκει με οδυνηρό τρόπο ότι οι πολιτικές δυνάμεις που επιθυμούν την επαναστατική αλλαγή και δεν στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις σε όλες τις πτυχές των αγώνων τους οδηγούνται τελικά στο να μην καθορίζουν οι ίδιες τη μοίρα τους. Δυνάμεις που δεν ακολουθούν αυτήν την αρχή πέφτουν προς τη μεριά του οπορτουνισμού και προσπαθούν να «κόψουν δρόμο» προς τη νίκη. Το «κόψιμο δρόμου» όμως δεν χτίζει οργανώσεις, δεν αναπτύσσει πολιτική βάση, δεν μετασχηματίζει συνειδήσεις. Το «κόψιμο δρόμου» ενθαρρύνει την αντεπανάσταση και οδηγεί τελικά στην ήττα. Ακόμη χειρότερα ανοίγει το δρόμο στους πιο οργανωμένους και ισχυρότερους παίκτες στον κόσμο να επιβάλουν και να καθορίσουν την έκβαση αυτών των αγώνων.
Στην προσπάθεια της να διώξει τον Καντάφι η λιβυκή αντιπολίτευση παραβίασε την αρχή της στήριξης στις δικές της δυνάμεις και προχώρησε σε μια συμφωνία με το διάβολο που σημαίνει και το τέλος της. Το κάλεσμα εξωγενών δυνάμεων για παρέμβαση υπέρ της κατάκτησης ενός σημαντικού στόχου – στην περίπτωση αυτή στην εναέρια υπεροχή, τη στρατιωτική κατασκοπία, όπλα και εκπαίδευση (όλα αυτά σε ευθεία παραβίαση του ψηφίσματος 1973 του ΟΗΕ) – η λιβυκή αντιπολίτευση προσπαθεί να «κόψει δρόμο» όμως αυτό δεν θα οδηγήσει παρά σε μια Πύρρειο νίκη. Η «ζώνη απαγόρευσης πτήσεων» που εφαρμόζεται από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, με τη νομιμοποίηση του ΟΗΕ, δεν αλλάζει απλά το συνολικό συσχετισμό δυνάμεων σ΄ αυτή τη διαπάλη, αλλά έχει διασφαλίσει την τελική αποφασιστική επικράτηση της θέλησης και των αναγκών του ιμπεριαλισμού, αφού οι χάρες δεν γίνονται ποτέ δωρεάν. Ο ιμπεριαλισμός θα κοιτάξει να σιγουρευτεί ότι το νέο λιβυκό καθεστώς (το οποίο παρά τους θολούς ισχυρισμούς και αρκετών τμημάτων της αριστεράς, καθοδηγείται από πρώην κανταφικά στοιχεία που την κοπάνισαν οπορτουνιστικά προσβλέποντας σε ένα δικό τους φιλο-ιμπεριαλιστικό φέουδο) θα είναι ένα νεοφιλελεύθερο κράτος που θα συνεχίζει τη ροή πετρελαίου, θα ιδιωτικοποιήσει κι άλλο την παραγωγή του και θα υπηρετεί πλήρως τις οικονομικές και πολιτικές ανάγκες του πολυεθνικού κεφαλαίου. Αυτό για την αντιπολίτευση, και πολύ περισσότερο για το λιβυκό λαό, σημαίνει ότι θα υπάρχουν «δημοκρατικές εκλογές» με παρατηρητή τον ΟΗΕ που θα αντικαθιστούν απλώς το ένα μετά το άλλο καθεστώτα-μαριονέτες.
Για να είμαστε δίκαιοι, ο οπορτουνισμός και η βιασύνη της αντιπολίτευσης να καλέσουν τη στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ οφείλεται κατά ένα μέρος στην έλλειψη οργάνωσης και πολιτικής ενότητας. Η λιβυκή αντιπολίτευση δεν είναι μια σταθερή οντότητα. Στην καλύτερη περίπτωση είναι ένα συνονθύλευμα δυνάμεων που βρέθηκαν μαζί λόγω των ειδικών συνθηκών που προέκυψαν μετά την λαϊκή αραβική εξέγερση του 2011. Το σίγουρο είναι ότι δεν υποστηρίζουν όλες οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης την ιμπεριαλιστική βοήθεια και επέμβαση. Υπήρξε ένα επίπεδο επίγνωσης των κινδύνων που συνεπάγεται η ιμπεριαλιστική επέμβαση όταν δηλωνόταν, στις πρώτες εκκλήσεις για ιμπεριαλιστική παρέμβαση, ότι δεν ήταν επιθυμητή η «δυτική μπότα στο έδαφος». Όμως ο σκεπτικισμός αυτής της μερίδας της αντιπολίτευσης απορρίφτηκε τελικά καθώς η CIA και άλλες ειδικές δυνάμεις των ιμπεριαλιστών δρουν ανοιχτά πλέον στο έδαφος.
Παρά τις διαφορές ανάμεσα στις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις, προβάλλεται και προωθείται ένας κυρίαρχος προσανατολισμός και μια ηγεσία που στην παρούσα φάση οδηγεί τη λιβυκή εξέγερση σε αδιέξοδο και υποταγή και εξάρτηση από τον ιμπεριαλισμό. Μπορούμε μόνο να ελπίσουμε ότι αυτή η ηγεσία δεν θα είναι τόσο προδοτική όσο άλλες οπορτουνιστικές δυνάμεις στην ιστορία που ακολούθησαν ένα δρόμο εξόντωσης των αριστερών δυνάμεων μόλις κατέλαβαν την εξουσία ώστε να σιγουρευτούν ότι δεν θα υπάρξει αντίσταση στον ιμπεριαλισμό και αιτήματα για γνήσια αλλαγή. Το φάντασμα της διάλυσης της αριστεράς στην Ινδονησία, το Ιράν, την Αιθιοπία, το Σουδάν, το Ιράκ, τη Συρία, το Μεξικό, τη Νιγηρία, τη Ζιμπάμπουε, την Κένυα, την Αίγυπτο και αλλού θα πρέπει να λαμβάνεται υπ΄ όψη σοβαρά. Για να διασφαλιστεί ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει οι επαναστατικές δυνάμεις στο εσωτερικό της αντιπολίτευσης να σταθεροποιηθούν και να ετοιμαστούν για μακρύ και παρατεταμένο αγώνα τόσο στο εσωτερικό της αντιπολίτευσης όσο - και σημαντικότερο - ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τα πολλά πλοκάμια του.
Η στήριξη στις δικές σου δυνάμεις δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να το παρακάμψει ή να το αγνοήσει. Προσπάθειες εκμετάλλευσης, σε τακτικό επίπεδο, των αντιθέσεων ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις είναι σίγουρα τμήμα της επαναστατικής πάλης. Αλλά σε μια εποχή σαν τη σημερινή, όπου η αμερικάνικη κυβέρνηση είναι ο κύριος οργανωτής και δημιουργός των συμμαχιών με σκοπό να επιβάλουν τις επιταγές των πολυεθνικών, λίγες είναι πραγματικές ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις που θα μπορούσαν να γίνουν αντικείμενο ουσιαστικής εκμετάλλευσης. Αν και υπάρχουν πολλών ειδών μορφές του ιμπεριαλισμού, μερικές είναι τοπικού χαρακτήρα, όπως η ΕΕ. Άλλες συνενώνονται σε μετωπικά σχήματα για συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και ο Καναδάς στην Αιτή και άλλες αντιπαλεύουν μεταξύ τους, όπως η BRIC με τους G8. Όμως καμιά δεν αντιστρατεύεται ανοιχτά την αμερικάνικη ηγεμονία. Ας ελπίσουμε ότι η λιβυκή αντιπολίτευση, καθώς και όλες οι βασικές δυνάμεις της αραβικής εξέγερσης θα κατανοήσουν τα μαθήματα της ιστορίας σε σχέση με τη στήριξη στις δικές τους δυνάμεις και δεν θα πέσουν θύματα ενός κοντόφθαλμου οπορτουνισμού που θα επιτρέψει στον ιμπεριαλισμό να διαστρεβλώσει την επαναστατική διαδικασία και να καταστρέψει το δυναμικό του μετασχηματισμού.

* Ο Kali Akuno είναι αφροαμερικάνος ακτιβιστής και συγγραφέας. Είναι εθνικός συντονιστής στο κίνημα Malcolm X Grassroots και διευθυντής για την εκπαίδευση και την κατάρτιση του Δικτύου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στις ΗΠΑ (USHRN). Το άρθρο με ημερομηνία 5 του Απρίλη 2011 δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο http://navigatingthestorm.blogspot.com. Την μετάφραση έκανε ο Άρης Λάμπρου για λογαριασμό της «Προλεταριακής Σημαίας». Η δημοσίευση δεν συνιστά απαραίτητα και συμφωνία με τις απόψεις που διατυπώνονται.